Hoe krijgt Vitaliteit vorm?
WAAR HEB JIJ INVLOED OP?
Ons lichaam is een complex levend systeem dat bestaat uit met elkaar verbonden systemen. Het is op zijn beurt deel van grotere systemen (zoals families en gemeenschappen) en uiteindelijk van het ene grote geheel. Het dient als dusdanig behandeld te worden… De wetten van levende complexe systemen zijn de wetten van de natuur….
Jan Bommerez
Het omgekeerde van depressie is niet geluk maar vitaliteit. Verdriet uit zich door gebrek aan vitaliteit, gebrek aan scheppingsdrang. Daar hebben nogal wat mensen last van… Vooral het verlies van hoop op de realisatie van iemands dromen wordt behoorlijk onderschat.
Andrew Salomon
Dit geldt niet alleen voor depressie! Elke emotie die uit evenwicht is: boosheid (agressie), angst (waaronder eenzaamheid), bezorgdheid (verdwaald raken in onze gedachten), overdreven blijdschap (hysterie) en verregaand verdriet (depressie), allemaal zijn zijn ze het omgekeerde van Vitaliteit.
Wil je weten hoe vitaal je bent? Doe de Vitaalcheck van GRASVitaal
Voor de praktijk van alledag
Het model bestaat uit zes Pijlers. Door te werken aan de Pijler waar jij invloed op hebt beïnvloed je jouw hele vitaliteit. Je kunt bij elke willekeurige Pijler starten; Voeding, Bewegen, Hart, Inspiratie, Doelen en Actie. Alles zal er aan bijdragen dat je bewuster wordt van je Vitatiteit en hoe je die kan vergroten. Werken aan een enkele pijler heeft invloed op de overige. Veel succes!
Bewust zijn staat voor:
Voeding staat voor:
Eten
Drinken
Ademhalen
Frisse Lucht
Klik om naar Voeding te gaan
Bewegen staat voor:
Timing, hardheid, uithoudingsvermogen, lenigheid, kracht, snelheid, coördinatie en evenwicht en de
fysieke houding.
Aandacht voor spanning en ontspanning.
Dag-nacht ritme.
Klik om naar Bewegen te gaan.
Hart staat voor:
Inspiratie staat voor:
Doelen en Actie Staan voor:
Visie
Plannen en beslissen
Doelen stellen
Handelen
Zelfverzekerd optreden
Bewegelijkheid, flexibiliteit en souplesse
Mentale houding, attitude; gedrag
Focus
Zelfsturing, pro-activiteit
Volhouden, aanmoedigen
Commitment
klik om naar Doelen en Actie te gaan
We hoeven het alleen maar te ontdekken
BEWUST ZIJN
“Bewust zijn” staat voor een heldere mentale toestand. Bewust zijn van je emoties en hoe je je relaties ervaart ontstaat in je Hart. Vandaar dat in het model “Bewust zijn” en Hart op één as staan. De as van ‘ont-wikkeling’ en zingeving. Kijk in de slider.
Wanneer we bewust zijn merken we wat er in en om ons heen gebeurt. Bij bewust zijn gebruiken we onze zintuigen; ogen, oren, wat je proeft en wat je ruikt en wat je voelt via je huid. En wat je vanbinnen in je lichaam, je lijf voelt. Het lichaam liegt nooit. Het is een monitor voor ons bewustzijn.
Bewust zijn is hetzelfde als opmerkzaamheid. Door opmerkzaam te zijn weten we hoe het met ons gaat en wat er speelt op mentaal, fysiek, sociaal en emotioneel gebied, zonder oordeel. Via opmerkzaamheid vergroten we het bewustzijn. Opmerkzaamheid is in ‘het hier en nu’ aanwezig zijn. Dit in plaats van af te gaan op malende en niet productieve gedachten. De pijler ‘Bewust zijn’ helpt je om alle andere pijlers van het model beter te ervaren en vorm te geven. ‘Bewust zijn’ staat aan de basis van Vitaliteit omdat je door bewustzijn de kwaliteit van de verschillende pijlers kan beoordelen. De pijler ‘Bewust Zijn’ vormt boven in het model de schakel tussen actie en reflectie. Na het uitvoeren van actie, die ontstaat uit doelen stellen, plannen maken en uitvoeren is er tijd nodig voor bezinning.
DOELEN en ACTIE
Als je doelen stelt en deze wilt halen, dan is het nodig om te plannen, te beslissen en te handelen. “Een doel zonder plan is slechts een wens” (Antoine de Saint-Exupéry). Doelen stellen en daarop actie nemen vraagt om bewegelijkheid, flexibiliteit en souplesse. De mentale kant van Bewegen.
Afgestemd op jouw inspiratie kom je tot het stellen van doelen. Hoe meer je de pijlers in het model op elkaar laat afstemmen hoe meer je kunt handelen en ontwikkelen vanuit focus en flow. Uitdagingen en vaardigheden zijn dan beter op elkaar afgestemd. Dit geeft ongekende mogelijkheden.
VOEDING
Voeding geeft energie om in beweging te komen. Dit geldt op fysiek en mentaal niveau. Vandaar dat Voeding in het model op één as staat met Inspiratie; mentale voeding. De as van Voeding. Zie slider hieronder.
Je bent wat en hoe je eet. Dat geldt voor het eten en drinken en voor de ademhaling. Ook de ademhaling is voeding.
Voeding via eten en drinken
Voeding heeft een directe relatie met vitaliteit. Via onze darmen komen voedingstoffen in ons lichaam die alle organen en weefsels voorzien van de juiste energie om goed te functioneren. Wanneer we chronisch onvoldoende letten op kwaliteit en de juiste verhoudingen van de voeding faalt ons lichaam.
De afgelopen 100 jaar zijn voedingswaarden in groenten en graanproducten met wel 70 % afgenomen. Wanneer je nu dezelfde voedingswaarden binnen wilt krijgen zal je bijvoorbeeld minimaal 500 gram groente per dag moeten eten. We nemen gemiddeld minder voedingsvezels, vitaminen en mineralen tot ons. In sommige gevallen is het dan handig om aanvulling te zoeken in extra mineralen en vitaminen via supplementen. We zien ook een hogere opname van verzadigd vet, geconcentreerd zoet, zout en geraffineerde producten.
De darmwand is de deur waardoor voedingstoffen binnenkomen in ons lichaam. Naast slechte voeding heeft stress een negatieve invloed op de kwaliteit van deze deur. Een slechte kwaliteit van de darmwand maakt dat we minder serotonine (een gelukshormoon) aanmaken. Juist dit hormoon is nodig om ons wat prettiger te voelen, iets wat juist in tijden van stress nodig is. Door deze wisselwerking in de darm-brein as raken we in een vicieuze spiraal die onze Vitaliteit op mentaal en fysiek gebied aantast.
Dit is maar één voorbeeld van hoe voeding directe gevolgen heeft voor onze Vitaliteit. Andere voorbeelden zijn te vinden in de effecten van slechte voeding (in combinatie met onvoldoende bewegen) op de ontwikkeling van welvaartsziekten als kanker, diabetes, obesitas en hart- en vaatziekten.
Voeding via de ademhaling
Op het gebied van onze ademhaling is er nog veel winst te halen. Veel mensen hebben een “hoge” ademhaling, in plaats van een buikademhaling of een ademhaling die qua frequentie hoger is dan gezien de lichamelijk inspanning nodig lijkt. Dit draagt bij aan het in stand houden van een hoge staat van paraatheid, met stress als gevolg.
Reflecteren op wat je eet en hoe je adem haalt, maakt dat je keuzes kan maken in hoe je vitaliteit kan vergroten.
INSPIRATIE
Inspiratie ontstaat door contact te maken met iets nieuws waardoor je in je hart geraakt wordt. Dat kan pas wanneer oude ballast is opgeruimd. Er staat ruimte om iets nieuws “in te ademen”. Inspirare (latijns) = bezielen, inblazen. Inspiratie is de mentale kant van Voeding.
Inspiratie doe je op door je zintuigen open te zetten en binnen te laten komen wat er zich aandient. Je zintuigen zijn ervoor om de buitenwereld naar binnen te brengen. Bij optimaal gebruik maken van de zintuigen laat je je inspireren. Je pakt alleen die dingen eruit die je echt raken.
Doordat je geraakt bent in je hart; verbinding hebt ervaren in het samenzijn met een ander of iets anders, ontwikkelt zich een wens, verlangen of behoefte. Je bent in staat om je iets te verbeelden wat van betekenis kan zijn voor jouw leven; je vitaliteit in het algemeen of gericht op een specifieke pijler uit het model of een afgeleide daarvan; bijvoorbeeld:
Door het verbeelden van iets dat betekenis voor jou heeft ontwikkel je het geloof en vertrouwen dat je hier iets in kunt bereiken. Dat brengt je naar Doelen en Actie.
BEWEGEN
Het onderhouden en trainen van fysieke beweging heeft effect op je mentale mogelijkheden om in actie te komen. Vandaar dat Bewegen in het model op één as staat met Doelen en Actie. De as van Beweging. Zie in de slider hieronder.
Naast onze dagelijkse activiteiten zijn verschillende sporten aan te raden. Daarbij kies je natuurlijk voor wat jou het beste past; hardlopen, fietsen, fitness, vechtsport, yoga, qi gong, groepssporten, enz. Belangrijk is dan om een goed evenwicht te vinden tussen intensieve en ontspannende bewegingsvormen. De intensieve vormen kennen we als “sporten” en de meer ontspannende vormen kennen we als de warming-up en de cooling-down, dansen, yoga of bijvoorbeeld qi-gong en wandelen. Met name de ontspannende vormen zijn goed te integreren in je werk van alle dag.
Bij bewegen gaat het om het stimuleren en onderhouden van alle natuurlijke bewegingen van ons lichaam, die we in ons alledaagse leven minder vaak gebruiken. Dat wat je niet gebruikt degenereert. Dat wat degenereert veroorzaakt ziekte en verval. Bovendien brengen met aandacht uitgevoerde bewegingen een optimale energieverdeling in het lichaam op gang. Dit op zijn beurt werkt weer stimulerend op onze organen. Bewegen stimuleert het verwerken van onze voeding. Bewegen en bijvoorbeeld wandelen stimuleert de mitochondriën, de energiecentrales in lichaamscellen. Bewegen ondersteunt en breidt onze mentale mogelijkheden uit. Wandelen stimuleert verbinding tussen linker- en rechter hersenhelft, waardoor creativiteit in mentale processen bevorderd wordt. Bewegen maakt de zintuigen wakker en met gerichte bewegingen ontwikkelen we aandacht en een heldere geest.
Ook aandacht hebben voor bewegen tijdens onze alledaagse activiteiten is nodig om vitaal te blijven:
Naast bewegen is de ontspanning van ons lichaam een middel om stress zo te beïnvloeden dat de impact kleiner wordt. Onder ontspanning verstaan we:
HART
Emotionele ontspanning en verbinding met onszelf en de ander vinden we wanneer ons Hart coherent is met wie we zijn en wat we willen. Luisteren naar ons Hart helpt ons minder af te gaan op hoe we in ons hoofd denken dat we moeten zijn. Onze grootste reis die we in ons leven maken is die van ons Hoofd naar het Hart en is slechts 30 cm lang.
Ons Hart is ons“Bewust zijn” van onze emoties en sociale omgang met anderen. Ontwikkelen gebeurt wanneer we ons bewust worden van onze patronen in het omgaan met de ander. Het opruimen van onnodige patronen en oude, opgeslagen emoties geeft ruimte voor groei en ont-wikkelen.
In ons Hart komt belangrijke informatie van hoe we ons in onze relaties voelen samen. Dat geldt voor de meest intieme relaties, maar ook voor alle relaties met andere mensen waar we op betrokken zijn.
Porges beschrijft in zijn polyvagaal theorie de centrale functie van het hart in wat hij noemt het sociale betrokkenheidssysteem. Alle emoties die betrekking hebben op veiligheid en gevaar komen samen in het hart. Al deze informatie wordt via het zenuwstelsel doorgegeven aan ons brein, waar zich een belangrijk deel van ons bewustzijn bevindt.
In ons Hart worden we het eerst geraakt wanneer we in een veilige of onveilige situatie (zijn ge)komen. Vaak in relatie tot een ander. Onze ervaringen met emoties als Boos, Bang, Bedroefd en Blij in relatie tot de ander en onze omgeving worden in ons brein opgeslagen. Wanneer vergelijkbare situaties zich later voordoen herkennen we “oude emoties” en worden we respectievelijk Boos, Bang, Bedroefd, Bezorgd of Blij zonder soms te snappen waarom. Luisteren naar je hart helpt je bewust te worden van je prettige (veilige) en onprettige (onveilige) reacties op anderen en situaties. We kunnen richting geven aan situaties en relaties die goed voor ons zijn en we kunnen reacties vanuit “oude” emoties aanpakken en opruimen. Beide helpen stress te verminderen. Hart staat in dit model als schakel naar en als basis van vernieuwing. Na het opruimen ontstaat er ruimte voor Inspiratie.
Het lichaam liegt nooit!
Vitaal-check
De Vitaal-check van GRAS is gebouwd op basis van het vitaliteitsmodel van GRASVitaal. Wanneer je aan een training of individueel coachingstraject begint doe je de Vitaal-check. Op basis van de resultaten aan deze check maak je eigen keuzes, stelt doelen en maakt een plan. Door het inzetten van je eigen acties maak je vooruitgang en vergroot je jouw Vitaliteit. Vanaf 1 tot 3 maanden ga je duidelijke vooruitgang zien in oplopende scores in jouw Vitaal-check. Maar wat belangrijker is, je zult gelijk ook ervaren dat je lekkerder in je vel zit. Ga gelijk naar de Vitaalcheck van GRASVitaal
Bloeddruk
Wanneer je langdurig onder hoge spanning staat kan door stress hoge bloeddruk ontstaan. In tegenstelling tot bijvoorbeeld hoofdpijn en slapeloosheid door stress, merk je een hoge bloeddruk vaak niet direct op. Daarom is het goed op je bloeddruk in de gaten te houden als je veel lichamelijke en psychische druk ervaar. Want, op de lange termijn kan het schade aanrichten aan je organen en bloedvaten. Daarom meet GRAS Vitaal tijdens alle trajecten de bloeddruk.
Hartcoherentie (HRV)
Ons hartritme varieert voortdurend, met andere woorden de tijds-intervallen tussen hartslagen wisselen constant. Dit noemen we HartRitme Variabiliteit (HRV). Waarom HRV gerelateerd is aan Vitaliteit en waarom het meten van hartcoherentie ondersteunend kan zijn bij het reduceren van stress wordt goed uitgelegd op de site van de praktijk voor stressmanagement. Kort gezegd: we meten hoe coherent (samenhangend) het lichaam reageert op stress. Coherent zijn weerspiegelt dat we ons beter voelen als onze hersenen en ons lichaam goed samenwerken en communiceren. Door de coherentie te meten wordt het inzichtelijk hoe ademhaling invloed heeft op emotioneel, mentaal en fysiek welbevinden. We bieden technieken aan om de coherentie positief te beïnvloeden.
Directe positieve effecten van de hartcoherentie methode zijn:
Daarnaast zijn er nog een hoop indirecte voordelen zoals bijvoorbeeld:
Het werkt ondersteunend (dus niet als vervanging van andere therapieën!) bij het bestrijden van
Kijk voor verdere uitleg op deze video:
Bouwstoffen (mineralen en vitaminen)
We beoordelen je behoefte en je eventuele tekorten aan belangrijke bouwstoffen; o.a. vitaminen en mineralen.
groepsgerichte en individuele trajecten
In de groepsgerichte programma’s ligt het accent op educatie en ervaren hoe je aan vitaliteit in het algemeen kan werken. Verder wordt in de groepsgerichte trainingen gewerkt met coaching en begeleiding tussen de deelnemers onderling. Ze begeleiden elkaar in het halen van de doelen uit hun actieplannen. Vooraf aan de training vullen de deelnemers een intakeformulier in waarin ze hun persoonlijke doelen ten aanzien van Vitaliteit benoemen.
Voorbeeld programma groepsgerichte training Vitaliteit
De groepsgerichte programma’s starten vaak met twee aaneengesloten dagdelen, gevolgd met losse dagdelen met tussenpozen van ongeveer een maand. Deelnemers gaan in de tussenliggende periode aan de slag en ondersteunen elkaar om vitaliteit voor, tijdens en na het werk vorm te geven. Deze vorm is uitstekend geschikt voor teams die in teamverband de individuele Vitaliteit en die van het hele team als geheel willen versterken.
De individuele training heeft veel meer het karakter van coaching. Vaak komen mensen met de volgende klachten als:
Trajecten duren meestal niet langer dan 5 bijeenkomsten van max 1,5 uur met een aflopende frequentie van 1 tot 4 weken.
Kijk voor individuele coaching, ook voor particulieren op www.grascoaching.nl
Wanneer je weet waar je invloed op uit kan oefenen heb je regie over je eigen leven. Vitaliteit geeft jouw leven vorm. Regie op je Vitaliteit is in staat zijn zelf keuzes te maken in het optimaal gebruik maken van jouw kwaliteit van leven. Wanneer je daar mee start merk je dat je:
Het vergroten van Bewust zijn…
Gezonde Voeding…
Gezonde beweging en ontspanning…
Wanneer je beter kan luisteren naar je hart kan je…
Wanneer je open staat voor inspiratie…
Wanneer we doelen kunnen stellen en acties daarop af kunnen stemmen…